هنر آجرکاری تزیینی (بخش آخر)

آنچه باید بدانید »

۱۴۰۰/۱۲/۴ چهارشنبه

(3)

(0)

هنر آجرکاری تزیینی (بخش آخر)

♦ از دیگر بناهای تزئین شده توسط آجرکاری :

از دیگر بناهایی که با این ویژگی تزئین شده اند میتوان به شبستان های گنبد زواره و اردستان، شاهکار مسجد جامع اصفهان و بنای شکوهمند رباط شرف، اشاره نمود در میان این بناها، مسجد جورجیر اصفهان، حکایت از یک نوع تزئین بسیار پرکار دارد، که با آجر و گچ همراه است و نظرها را به سوی خود جلب میکند.

به کار بردن تزئینات زیبای آجرکاری بر روی گنبد از دیگر تحول های آجرکاری در دوره ی سلجوقی است، که به طور فراوان میتوان دید. گنبد مسجد گلپایگان و مسجد زواره دارای تزئینات برجسته کاری با آجر است که این تحول را نشان میدهد. علاوه بر نقوش مختلف و متنوع هندسی، ایجاد کتیبه های آجری نیز از مشخصات تزئینی بناهای دوره سلجوقی است که به طور چشمگیر در انواع خط، فراهم شده است.

استفاده از، قطاربندی ها و ایجاد طاق نماهای تزئینی، متناسب با حجم و شکل بدنه و گنبد، که توانسته هماهنگی استاده را فراهم نماید و موقعیت ممتازی را برای آثار هنری این دوره به وجود آورد. از بهترین نمونه های آن، به گنبد سرخ مراغه میتوان اشاره نمود. در این بنا و بناهای مشابه آن، تزئینات آجرکاری به صورت فرورفتگی و برآمدگی ها درآمده که باعث سایه روشن های جالب گردیده و زیبایی خاصی به آنها بخشیده است. از دیگر ویژگی ها و تحولات هنر آجرکاری دوره سلجوقی، رواج ستون های تزئینی آجری در بنا است که با طرح ها و نقوش مختلف تزئین شده است.

برج خرقان و گنبد سرخ مراغه با ستون های زیبای آجری تزئین شده و علاوه بر آن در رباط ها و کاروانسراها این دوره نیز، این ویژگی تزئینی را میتوان دید. در رباط شرف وجود ستون های کوچک آجری را میتوان دید که جنبه قالب یا کنده کاری را دارند و البته در بین آجرها، هنر گچ بری نیز به کار رفته و با آن هماهنگ شده است. در ادامه بررسی تحول هنر آجرکاری در دوره سلجوقی به استفاده از کاشی های در کنار آجر میتوان اشاره نمود که توانسه با نقوش و شکل های مختلف زینت خاصی به بناهای این دوره ببخشد. مناره گر نمونه خوبی برای این نوع تزئین است.

سیر تحول هنر آجرکاری را در دوران کوتاه مدت خوارزمشاهیان و بر روی بناهای آن میتوان مشاهده نمود. این این آثار بیشتر در نواحی شرق ایران، از جمله خراسان است. مسجد زوزن یکی از برجسته ترین بناهای آجری قرن ششم هجری در جنوب شرقی بخش خواف و متعلق به این دوره است.

هنر آجرکاری تزئینی را در دیوان، محراب و طاق آن میتوان دید، که به همراه کاشی منظره زیبایی را پدید آورده است. آجر در این بنا به اشکال هندسی، گل و کتیبه پرداخته شده و توانسته هنر تزئینی زیبایی را به وجود آورد. با توجه به آنچه گفته شد، هنر تزئینی آجرکاری در بناهای قرون 4 تا 6 هجری بسیار متنوع و دارای سبک، طرح و نقوش متنوع است. این مسئله تحت تاثیر عوامل مختلف، از جمله مذهب، حکومت هاب قدرتمندی چون سلجوقیان و توجه امراء و وزراء به ساختن و برجسته نمودن بناهای مذهبی و حکومتی خود بوده است. با یورش مغولان روند هنرهای تزئینی در معماری، از جمله آجرکاری متوقف شد و بعد در زمان ایلخانیان، رشد و خلاقیت خود را آغاز نمود.

♦ نتیجه گیری :

ایران سرزمین هنر و تمدن بوده و این را از روی آثار بجای مانده در قالب هنرهای مختلف از جمله هنر تزئینی آجرکاری در معماری ایران از قرن 4 تا 6 هجری با تاثیر بردین و سیاست به چند نکته میتوان اشاره کرد :

اول : کاربرد هنر آجرکاری گذشته از مصالح اصلی بنا، در تزئین و ظرافت بخشی به آنها نیز مورد توجه بوده است. در واقع هنر آجرکاری در بناهای معماری نوعی حس و حرکت و استحکام میبخشد و بناها را دارای حالتی قابل لمس تر میسازد.

دوم : هنر تزئینی آجرکاری در قرون 4 تا 6 هجری دارای سبک، طرح و نقوش متنوعی است که تحت تاثیر عواملی چند از جمله دین و سیاست قرار گرفته و در بناهای متعدد مذهبی و حکومتی مانند مساجد، مقابر و کاخ ها قابل مشاهده است.

سوم : قرون 4 تا 6 هجری را میتوان به عنوان دوران شکل گیری و تکوین هنرهای تزئینی معماری از جمله آجرکاری یاد کرد طوریکه آثار معماری بیشماری را با تزئین هنر آجرکاری را به بیننده معرفی میکند.

چهارم : استفاده از هنر تزئینی آجرکاری با طرح ها، نقوش و سبک های متعدد در بناهای معماری قرن 4 تا 6 هجری ایران، گذشته زیبایی نمایی بنا موجب رونق و شکوفایی و مطرح شدن شهرهای ایران نیز در این دوره گردیده است.

پنجم : هنر آجرکاری در ایران دوره اسلامی یک هنر تلفیقی نیز بوده با تاثیر پذیری از هنر دوره ایران باستان و تمدن های همجوار شکل گرفته و با ظرافت و ذوق هنرمندان ایرانی به شکوه و عظمت رسیده و سبک ویژه و جدیدی را نمودار ساخته است. تلاش و هنرمندی آنها باعث پدید آوردن آثاری بی بدیل در زمینه هنر آجرکاری بر روی انواع ابنیه گردیه است. توام هنر آجرکاری به عنوان یک ضرورت هنری میتواند مورد توجه و اهمیت باشد.

سپاس از توجه شما.

برای کسب اطلاعات بیشتر به لینک های زیر مراجعه فرمایید.

تحول در طرح و نقوش هنر آجرکاری اسلامی (بخش چهارم)

آجر خشت دستی یا آجر سنتی چیست ؟

علت شوره زدن آجر نسوز چیست؟

نام گالری فیلم و نام ویدیو

آذرشین ، کارخانه آجر نما نسوز آذرشین ، آجر نما آذرشین ، آجر نسوز آذرشین ، معماری سنتی ، آجر سنتی آذرشین ، آجرکاری ، کاربرد ، معماری ایران ، دین و سیاست ، تزئین ، هنرآجرکاری تزئینی ،

مرتبط با این بخش