دوران استفاده از آجر به چند قسمت تقسیم میشود؟

آنچه باید بدانید »

۱۴۰۰/۱۰/۱۹ یکشنبه

(2)

(0)

دوران استفاده از آجر به چند قسمت تقسیم میشود؟

♦ تقسیم بندی دوران استفاده از آجر :

♦ تاریخ استفاده از آجر در ایران و جهان :

استفاده از آجر به عنوان یکی از مصالح ساختمانی در ساخت انواع بناها، در طول تاریخ ایران بسیار گسترده بوده و به عقیده باستان شناسان تاریخچه آجرکاری، با توجه به بقایای کوره های سفال پزی و آجرپزی در شوش، تپه های سیلک کاشان و نشانه های تولید و مصرف آجر در هندوستان، که تاریخ‌ آنها به هزاره چهارم پیش از میلاد حدود ده هزار سال پیش میرسد.

کاربرد آجر در صنعت ساخت و ساز، از آسیای غربی آغاز و به سوی غرب مصر، روم، شرق هندوستان و چین گسترش یافت؛ همچنین در قرن چهارم استفاده از آجر در اروپا نیز رواج نیز رواج پیدا کرد (پس از مدتی استفاده از آجر در کشورهای اروپایی از رونق افتاد، اما در قرن 12 رواج مجدد یافته و از ابتدا از ایتالیا شروع شده است).

ایرانیان از دیرباز با آجر آشنایی داشته و از آن در قسمت های مختلف ساختمان، اسکلت، قوس ها، پوشش سقف ها، نماسازی و پوشش کف استفاده میکردند.

بزرگترین و قدیمی ترین اثر آجری ایران، "معبد چغازنبیل" در خورستان است، که قدمت آن بیش از اسلام بوده و به دوران ایلامی تعلق دارد.

♦ آجرکاری در دوران مختلف تاریخ، به پنج دوره تقسیم بندی میشود :

♦ دوره اول : از قرن دوم تا اوایل قرن پنجم (دوران سامانی، غزنوی، آل زیار و آل بویه)

آجر کاری در این دوران به صورت ساده انجام میگرفت؛ به گونه ای که در تمامی ردیف ها، آجر به صورت راسته نما به کار میرفت، بندکشی های رگ عمودی بالا، دررست در وسط آجرهای رگ پایین قرار میگرفتند؛ در واقع این ساده ترین و معمولی ترین شیوه آجر کاری است.

برج گنبد قابوس در گلستان، برج لاجیم در سوادکوه، برج رسکت در ساری، میل رادکان در گرگان، پیرعلمدار دامغان در افغانستان و برج شیخ شبلی در بخارا، از جمله بناهایی تاریخی متعلق به این دوران می‌باشند.

♦ دوره دوم : از آغاز قرن پنجم تا نیمه قرن هفتم (دوران سلجوقیان و خوارزمشاهیان)

در دوران دوم، استفاده از آجر در فلات ایران گسترش می‌یابد، از عهد سلجوقیان آغاز، و تا حمله مغول ها ادامه داشته است. با توجه به شرایط سیاسی و اقتصادی ایران در قرن 5 الی 7، بناهای باشکوه و بی نظیری ساخته شد، و تزئینات آجری در این دوره به اوج خود رسید و متنوع ترین طرح ها و بناها در این دوران خلق شده است.

از جمله بناهای این دوران، میتوان به برج های خرقان در قزوین، مسجد جامع در اصفهان، رباط شریف و منار فیروزآباد در خراسان، منار مسجد علی در اصفهان و گنبد سرخ مراغه در آذربایجان شرقی، اشاره نمود.

♦ دوران سوم : از نیمه قرن هفتم تا قرن دهم (دوران ایلخانیان، تیموریان و آل مظفر)

در این دوران، به دلیل اینکه به نظر میرسد طرح و نقش جدیدی به گنجینه های دوران سلجوقی، برای افزودن وجود نداشت، حاکمیت مطلق آجر نسبت به قرن های گذشته از میان میرود.

در این دوران استفاده ترکیبی از آجر و کاشی، سنگ و آجر، جایگزین استفاده از آجر میشود و به جای برجسته تر کردن آجر کاری، از رنگ استفاده میکردند.

از آثار برجسته این دوران، مسجد و مقبره مولانا زین الدین ابوبکر در خراسان، گنبد خانه مسجد جامع کبیر یزد، گنبد ناصرالحق و شمس طبرسی در آمل و آرامگاه درویش فخرالدین در بابل، را میتوان نام برد.

♦ دوران چهارم : از آغاز قرن دهم تا قرن دوازدهم (دوران صفویه)

در این دوران به دلیل توجه بیش از حد به کاشی در صنعت ساخت و ساز، از اهمیت آجر کاسته شد و نمای بیشتر ساختمان های عمودی، با کاشی تزئین میشدند. با این حال بار دیگر عصر نوین و درخشانی در هنر ایران طلوع کرد.

کاخ کلات یا کاخ خورشید در خراسان، برج های دیده بانی در خراسان، بازار قیصریه چهل ستون، حمام شیخ بهایی، کاخ عالی قاپو، کلیسای وانک، کاخ هشت بهشت اصفهان و بناهای فرح آباد در ساری، از هنر معماری این دوران است.