تکنیک های افزایش خلاقیت در فرایند طراحی معماری

خلاقیت در فرایند طراحی معماری

• نمایش ارزش
• ابهام
• تنش
• پارادوکس و متافیزیک
• ساختارشکنی
• استعاره های محسوس و نامحسوس

همان طور که می‌دانیم جوهره ی رشته ی معماری علم و هنر است و این دو در کنار هم یعنی خلق چیزی منحصر به فرد به دستان طراح که برای این کار نیاز به خلاقیت دارد.امروزه خلاقیت در تمام زمینه ها ا مری ضروری است.اما آن چه در پرده ای از ابهام است مفهوم خلافیت به شکل ملموس و کاربرد آن در ابعاد مختلف است. برداشت از خلاقیت متداولترین وجود اندیشه ای نوین در فرد است. خلاقیت توانایی تجسم، پیش بینی و ارائه ایده های تازه در جهت حل مسئله دانست. به عبارت دیگر خلاقیت واکنش انسان به مسائلی است که برای‌ آنها راه حل های پیش ساخته وجود ندارد.تلفیق عناصر کاربردی و مسایل زیبایی شناسی به شیوه های جدید خلاقیت در معماری می‌گویند.خلاقیت باعث ایجاد نوآوری در معماری می‌شود به طوری که تغییر در جهت مثبت ایجاد شود.در واقع معمار بدون خلاقیت، معمار نیست و یک معمار باید بتواند به تمام مسایل پیرامون خود دید خلاقانه داشته باشد.

خلاقیت ذهن را درگیر می‌کند و هر دو نیم کره ی مغز را به شدت به چالش می‌کشد و باعث می‌شود سطح یادگیری بالا برود. پس از آن بازتاب های فکری با عملکرد تلفیق می‌شود و ذهن می‌تواند متصل به محیط پیرامون خود و فرهنگ و عوامل بیرونی و … تفکر کند، یعنی دید عملی منحصر به فرد پیدا کند و افکارش از رویا به محیط پیرامون منتقل شود. این امر سبب می‌شود سطح اعتماد به نفس طراح بالا تر رود و ایده ها و افکار منحصر به فرد بیشتری در ذهنش بپروراند. در این مرحله طراح در مسیر تعاملات با دیگران قرار می‌گیرد که باعث رشد خلاقیت ذهن او می‌شود و شوق و انگیزه ی بیشتری در او ایجاد می‌شود. با تکرار این رویه ذهن فعال شده است و به فعال بودن خود عادت می‌کند و توانایی حل کردن تمام مسایل پیرامون خود را با نو آوری پیدا می‌کند.در ذهن یک طراح معمار پنج مرحله رخ می‌دهد تا به خلاقیت برسد که البته همیشه به نتیجه ی مثبت ختم نمی‌شود زیرا میزان خلاقیت افراد در سطح پایینی قرار دارد که باید آن را بهبود ببخشند.

1-نمایش ارزش

هر عنصر ادراکی در مقابل متضادش به نمایش در می‌آید. ارزش هر عنصر ادراکی در مقابل متضادش به نمایش در می‌آید.هر فرم معماری چنان چه از اجزایی تشکیل شده باشد می‌تواند دارای تضاد باشد و این تضاد گذشته از ایجاد تعادل کلی، باعث افزایش ارزش عناصر می‌شود.از جمله تضادهایی است که کاربرد‌ آنها در طرح معماری به بیان ارزش منجر می‌شود. نظم و بی نظمی، پر و خالی، سبکی و سنگینی، طبیعی و مصنوعی، نو و قدیمی است.

2-ابهام

نمایش ارزش نقطه مقابل ایجاد ابهام است.به کمک تضاد می‌توان ویژگی های متفاوت ساختمان را مورد تأکید قرار داد و تمایزها را به نمایش گذاشت. در واقع ابهام مرز میان تضاد و تشابه است. و به همین جهت ارزش مضاعف را برای عناصر ساختمان به وجود می‌آورد و نوعی ترفند بصری محسوب می‌شود. مثلاً از بین بردن تمایز درون و برون، ابهام ایجاد می‌کند.

3-تنش

تنش شگفتی مخاطب را بر می‌انگیزند و با ایجاد تنش به جذابیت بصری پروژه کمک می‌کنند. ساختمان هایی که با بهره گیری از تکنولوژی پیشرفته اجرا می‌شود ؛ با القای تصور غلبه بر جاذبه، زمانی که فرم بنا و یا سیستم سازه ای آن، عادات چشم را بر هم زند تنش ایجاد می‌شود. ساختمان هایی که با بهره گیری از تکنولوژی پیشرفته ( نظیر سازه های کابلی یا خرپایی و …) اجرا می‌شود ؛ با القای تصور غلبه بر جاذبه، شگفتی مخاطب را بر می‌انگیزند و با ایجاد تنش به جذابیت بصری پروژه کمک می‌کنند.

4-پارادوکس و متافیزیک

پارادوکس به ایده گرفتن از ویژگی های متضاد با ویژگی های فرم اصلی که به ایده ای نوآورانه می‌رسد در شیوه ی معماری گفته می‌شود. و معمار با به کارگیری خلاقیت خویش فرایند طراحی را تا دست یافتن به محصول نهایی پیش می‌برد.

5- ساختارشکنی

فروپاشی و برپایی مجدد فرم به نحوی که چالش مورد نظر را مرتفع سازد از جمله تکنیک هایی است که خبر از خلاقیت معمار می‌دهد.گسستن فرم ها و ترکیب مجدد آنها به خلق فرم های بدیع می‌انجامد. ایجاد پیوند های تازه میان اجزای مختلف فرم و تغییر در آرایش‌ آنها می‌تواند پاسخی مطلوب به بستر و شرایط پروژه باشد.

6- استعاره های محسوس و نامحسوس

تصویر یک ایده در ذهن معمار که زمینه ی خلق یک فرم را ایجاد می‌کند می‌تواند تحت تأثیر مفاهیم انسانی، بصری و مادی قرار گیرد. مفاهیمی مانند فردیت، فرهنگ، سنّت و …استعاره در صورتی ایجاد می‌گردد مفاهیمی از قبیل طرح ریزی اجرا شود.