آشنایی با معماری بین النهرین

آنچه باید بدانید »

۱۴۰۱/۵/۱۳ پنج شنبه

(7)

(0)

آشنایی با معماری بین النهرین

سومریان در بین النهرین

در بین النهرین زمان سومریان معماری و هنر را مذهب تعیین می‌کرد. برجسته ترین بخش مجتمع و در واقع شناخته شده ترین ساختمان در دره بین النهرین معبد ی بود که، زیگورات نامیده می‌شد. که اکثر تاریخدان ها معتقدند که زیگورات را سومری ها به وجود آوردند. نام زیگورات در زمان سومری ها به معنای کوه بوده است، که پس از گذشت زمان مورد استفاده بابلی هاقرار گرفت. زیگورات در زبان بابلی به معنای سکو با بنای پله پله ای که عرض و طول هر طبقه از بالا به پایین کمتر است. بعضی ها این ساختمان ها را پلکان هایی از آسمان یا کوه های ساختگی توصیف کرده اند که هنوز از چگونگی پیدایش یانقش این ساختمان های اطلاعی به دست نیامده است.

از سده بیست و دوم تا سده بیست و یکم پیش از میلاد مربوط به پای زیگورات ها که در دوره سومری نوین بوده است

معماران تلاش می‌کردند، کوه پیکرترین و بلندترین بنای ممکن را روی زمین برپا دارند. برای ساخت یک زیگورات این گونه عمل می‌کردند که بر روی شالودهای عظیم به ارتفاع ۱۵ متر دو طبقه سوار بر روی هم ابتدا کوهی از خشت خام قرار دادند که به ترتیب کوچک تر می‌شوند و از آن دو احتمالا طبقه بالا در حکم پی زیارتگاه بوده است. ساختمان زیگورات اور کوہ محکمی از خشت خام با نماسازی ضخیمی از آجر با ملات قیری است. آجر را به این علت با ملات قیر در نماسازی به کار می‌بردند که بر قدرت و استحکام آن در برابر سیل ها و دیگر عوامل طبیعی بیفزایند. احتمالا هرکدام از طبقات ساختمان زیگورات رنگ مخصوص داشت و بر روی آن درختکاری یا گل کاری شده بوده است. معماری سومری ها از مصالح آجر و گل و قیر و خشت برای زیر کار، ولی آجرجوش و گاهی آجرهای لعاب دار برای روکار (نما) استفاده می‌شده، چوب نیز در این معماری به کار می‌رفت، در واقع اساس و پایه معماری سومری که بعدها آکادیها و بابلی ها هم از آن تقلید و اقتباس نموده اند. از جرز و قوس و طاق گهواره ای بوده است. این عنصر بنیادی از هزاره سوم قبل از میلاد وجود داشته است، که به سرزمینهای شمالی بین النهرین اشاعه یافته است. هنر سومری، هنر دینی (کاهنی) تشریفاتی و مبتنی بر پرستش خدایان گوناگون و نیز بزرگداشت فرمانروای روحانی بوده است

اروک در شهر سومری:

قوم سومریان با ایجاد دیوارهای قطوری مانند اروک توانستند سیل را مهار کنند («اروک» بزرگ ترین شهر سومری است که دو مجموعه پرستشگاهی به نام معبد خدای آسمان(انو) و دیگری الهه عشق(نانا یا اینانا)که قدیمی ترین پرستشگاهی که در این دومجموعه ساخته شده در دوره اروک بوده. قدیمی ترین معبد حفظ شده مجموعه «نانا» به سنگ آهک معروف است، زیرا دست کم بخش های پایینی دیوارهای آن از این سنگ ساخته شده است.که جالب است بدانید هیچ گونه سنگ ساختمانی یافت نمی‌شده است این پرستشگاه فضایی به ابعاد ۷۶۸۳۰ متر را در بر می‌گرفت و از یک تالار مرکزی و اتاق های متقارن جنبی تشکیل می‌شد در حالی که نقشه و طاقچه های این معبد از الگوهای مرسوم پیروی می‌کنند. استفاده از سنگ آهک در آن استثنایی است، با مرور زمان ساختمانی جانشین «معبد سنگ آهک» شد که از آن هم عظیم تر بود و به «معبد ستون» معروف است. این ساختمان که هنوز به طور کامل حفار نشده است بر سکویی آجری قرار داشت و از طریق یک دروازه یا ستون بندی به آن وارد می‌شدند که از دو ردیف ستون عظیم آزاد تشکیل می‌شد. هر ردیف دارای چهار ستون بود که قطر هر کدام به ۲/۶ متر می‌رسید. این ستونها و دیوارهای محوطه کنارشان، که به صورت یک سلسله نیم ستون ساخته شده بودند و نیز سکوی ساختمان، همه با نوعی موزاییک متشکل از مخروطهای گلی تزئین می‌شدند و این هم یکی از ویژگی های معماری پرستشگاه های سومری است به این صورت که طرح های منظمی را با کنار هم قرار دادن قاعده مخروط هایی از گل پخته به وجود می‌آوردند و این مخروطها را که همیشه به رنگ سرخ، سیاه و سفید بود در گچ دیوارها فرو می‌کردند. به نظر می‌رسد که طرح این تزئینات تقلیدی از نقش پارچه باشد. از این مخروط های گلین همه جا دیده می‌شود، اما معبد دیگری در «اروک» میان دو مجموعه «آنو» و «اینانا» قرار دارد که در آن از مخروط های سنگی استفاده شده است: سنگهای آهکی سرخ و سیاه و مرمر «سفید»(«اروک» بزرگ ترین شهر سومری است که دو مجموعه پرستشگاهی به نام معبد خدای آسمان(انو) و دیگری الهه عشق(نانا یا اینانا)که قدیمی ترین پرستشگاهی که در این دومجموعه ساخته شده در دوره اروک بوده. قدیمی ترین معبد حفظ شده مجموعه «نانا» به سنگ آهک معروف است، زیرا دست کم بخش های پایینی دیوارهای آن از این سنگ ساخته شده است.که جالب است بدانید هیچ گونه سنگ ساختمانی یافت نمی‌شده است این پرستشگاه فضایی به ابعاد ۷۶۸۳۰ متر را در بر می‌گرفت و از یک تالار مرکزی و اتاق های متقارن جنبی تشکیل می‌شد در حالی که نقشه و طاقچه های این معبد از الگوهای مرسوم پیروی می‌کنند. استفاده از سنگ آهک در آن استثنایی است، با مرور زمان ساختمانی جانشین «معبد سنگ آهک» شد که از آن هم عظیم تر بود و به «معبد ستون» معروف است. این ساختمان که هنوز به طور کامل ساخته نشده است بر سکویی آجری قرار داشت و از طریق یک دروازه یا ستون بندی به آن وارد می‌شدند که از دو ردیف ستون عظیم آزاد تشکیل می‌شد. هر ردیف دارای چهار ستون بود که قطر هر کدام به ۲/۶ متر می‌رسید. این ستونها و دیوارهای محوطه کنارشان، که به صورت یک سلسله نیم ستون ساخته شده بودند و نیز سکوی ساختمان، همه با نوعی موزاییک متشکل از مخروطهای گلی تزئین می‌شدند و این هم یکی از ویژگی های معماری پرستشگاه های سومری است به این صورت که طرح های منظمی را با کنار هم قرار دادن قاعده مخروط هایی از گل پخته به وجود می‌آوردند و این مخروط ها را که همیشه به رنگ سرخ، سیاه و سفید بود در گچ دیوارها فرو می‌کردند. به نظر می‌رسد که طرح این تزئینات تقلیدی از نقش پارچه باشد. از این مخروط های گلین همه جا دیده می‌شود، اما معبد دیگری در «اروک» میان دو مجموعه «آنو» و «اینانا» قرار دارد که در آن از مخروط های سنگی استفاده شده است: سنگهای آهکی سرخ و سیاه و مرمر «سفید») اقوام سامی از صحرای غربی آمدند و با تقلید ازاقوام سومریان شهرهای مانند کیش، آکد، ماری و بابل را ساختند هر معبد روی سکوی افراشته ای قرار دارد که با ساختن معبد بعدی مرتفع تر می‌شود تا این که آخرین پرستشگاه روی تپه عظیم مصنوعی قرار می‌گیرد که همان زیگورات باشد. در بین النهرین پرستشگاه نمودار کوشش انسانی عظیمی بود که برای ساختن آن به کار می‌رفت ساختمان معبد با کار داوطلبانه و تعاونی انجام میشد. پرستشگاه را به معنی واقعی به عنوان محل اقامت خدا (الهه) تلقی می‌کردند. هر شهروندی به یکی از پرستشگاه های شهر وابسته بود و کل جامعه شهر حتی بردگان، به نام، «مردم نانا یا مردم نینهورساگ»، یا ... نامیده می‌شدند ) اقوام سامی از صحرای غربی آمدند و با تقلید ازاقوام سومریان شهرهای مانند کیش، آکد، ماری و بابل را ساختند .